Pietari – Sint Petersburg 2002

(Enkele anekdootjes)

Hier een kleine bijdrage van mijn uitstap naar Sint-Petersburg, als onderdeel van mijn reis naar zuidelijk Finland in juli 2002.

Ik laat mijn auto achter op de parking van een klein ‘kamer met ontbijt’ hotel in Helsinki, ook al denk ik dat mijn auto daar weinig behoefte aan heeft. Ik neem minimaal kleding mee voor op de trein en wat voeding. Weet ik veel waar ik zal kunnen overnachten. Ik heb een paar grote Hotels bezocht in Helsinki, op zoek naar informatie over hotels in Pietari van de keten waartoe zij behoren. Maar ze kunnen geen kamer reserveren in Pietari. Er is geen garantie voor.Een visum, heb ik in België al geregeld. Op zichzelf is dat visum verkrijgen al een heel evenement en misschien toch wel een aparte anekdote waard.

De Russische ambassade in Antwerpen ligt tegen het Nachtegalenpark. Het is aanschuiven in een smalle gang aan 2 loketten. De enige verstaanbare taal die de loketbedienden spreekt is

Russisch en een klein beetje Frans en nog een kleiner beetje Engels. En blijkbaar is een visum aanvraag alleen toegankelijk voor big business en op voorspraak.  Ik heb geen voorspraak, dus kan ik het wel vergeten. Nochtans, één van de omstaanders heeft mijn betoog gehoord zonder zich te mengen maar wacht me wel op, buiten op straat. Hij geeft me zijn kaartje: Een Russische naam en titel: directeur van een reisbureau in Brussel voor bestemmingen in Rusland.

Op een minimum van tijd en zonder al te veel kosten heb ik na enkele dagen mijn visum op zak. Niet voor één week, maar voor een volle maand, zonder enig detail te moeten geven waar ik zou overnachten. Ik herinner me dat in de jaren ’60 (koude oorlog) het 4 maand zou duren vooraleer ik een visum kreeg op voorwaarde dat ik zou weten te vertellen: Welke dag en welk uur ik ongeveer in een bepaalde stad zou aankomen. Dat is toen dus ook niet doorgegaan;

In Helsinki neem ik ’s morgens vroeg de trein naar Pietari(Russisch voor St. Petersburg). De rit zou 3 uur duren. Het is een Fins rijtuig en is heel comfortabel. Onderweg kan ik eten en drinken kopen. Twee hostessen komen met een wagentje langs, zoals in een vliegtuig. Ook komt er iemand rond om Euro’s te wisselen in Roebel. Dat is dus alvast goed geregeld. Aan de grens paspoortcontrole maar vlotte passage. Mijn identiteitskaart wordt voor controle mee genomen. Een half uurtje nadien wordt die gewoon teruggebracht. Geen probleem.

In de late voormiddag kom ik dan aan in Pietari noord, maar waar ben ik verdorie. Elke bron van informatie (infoloketten incluis) is onverstaanbaar want geen Engels, geen Frans, geen Duits en Vlaams heb ik maar niet geprobeerd (behalve dan een gedempte vloek misschien). Ben dus op ‘jacht’ gegaan naar informatie buiten het station. Geen aanwijzingen naar Metro, Centrum of iets dergelijks. Natuurlijk is alles in het Cyrillisch schrift, amper leesbaar voor een westerling. Ik loop dus de trappen af richting Neva (= naam van de rivier).

Aan de boord van de rivier kan ik in de verte aan mijn linkerkant een blinkende koepel zien.

Dat is een eerste aanwijzing. Maar goed ik op weg, richting Oost, richting blinkende koepel van hoe kan ik op dat ogenblik weten, dat het de koepel is van de Smolnyy Kathedraal en theater, dat toevallig ergens op de verkeerde kant van Pietari gebouwd is. Maar het is wel knap. Het heeft flink stappend voor mij toch best 2 uren geduurd eer ik daar was. Intussen overal navragend naar enige informatie. Op een bepaald ogenblik zie ik aan de overkant van de straat een café. Het lijkt toch zo. Ik steek de straat over. Het uithangbord heeft me in de war gebracht. Ik stap overtuigend binnen en bevind me in een coiffeusesalon. ( kap en caf) lijken dus wel op elkaar). Ik moet dus dringend iets gaan doen aan mijn Russische letters. Ik heb al een beetje een alfabet bijeengezocht met de waarschijnlijke overeenkomsten naar onze eigen taal. Mijn notaboekje staat al volgeschreven met waarschijnlijkheden.  Zo probeer ik uit het taalgebruik te leren. Hafweg zie ik, zomaar op straat een gekostumeerde (chique) man met sigaar. Die kans kan ik niet laten liggen. En hij verstaat en spreekt Engels!. Na enkele minuten weet ik ongeveer waar ik ben, dat ik de verkeerde kant uitloop, maar dat het toch de moeite waard is om tot aan het theater te lopen.

Het theater is gesloten maar qua architectuur een ‘bi-jouke’. Het hotel in de nabijheid is peperduur. Ik loop een beetje rond en vind een samenwerkingsinstituut ‘Rusland-England’. Oeps, ik stap binnen. Geen enkele bediende verstaat ook maar één woord Engels. Maar goed, ik kan de terugweg aanvangen en doe dat via een andere weg en kom na één uurtje aan een restaurant ‘Amadeus’. Zowel langs buiten als de binnenkant ziet het er vrij mooi uit en ik ga binnen. Geen Engels! De onthaalbediende doet nochtans zijn best en gaat op zoek naar de Manager,  een vrij jonge knappe vrouw. Ze spreekt engels en geeft me een aantal telefoonnummers, die ik met haar draagbare telefoon mag bellen om kontakten leggen met de hotels. Klaar is Sjarel. Zij raadt mij ook aan een taxi te nemen. Niet duur. Zij schrijft voor mij het hoteladres op een briefje, zowel in Oud Cyrillisch schrift als in nieuw Russisch schrift alsook de prijs die de chauffeur me mag vragen. De kans is groot dat de chauffeur alleen maar het Cyrillisch kan lezen omdat de scholen niet voor de lagere bevolking in aanmerking komen of niet voldoende is. Maar de tijd zou daar verbetering in brengen. Sinds Gorbatsjov is er al heel wat verbeterd.

Op mijn vraag of zij voor mij dan de taxi wou bellen, zei ze gewoon: steek je hand maar op.

Zo gezegd, zo gedaan; Straatkant. Rechterhand omhoog en ik zie een drietal auto’s zich een weg banen naar mij toe. De eerste heeft de hoofdprijs. Hij mag met een westerling rondrijden en het beleg voor zijn boterham verdienen. De auto ziet er uit, zoals wij zouden beschrijven: vier wielen en een stuur (iets soortgelijks heb ik al meegemaakt in Afrika), dus ik ben zelfs niet verrast. Het dashbord is bijna volledig weggehaald en de draden liggen gewoon open en bloot. Dit heeft een economische reden. Bij panne hoeven ze de auto niet meer te ontmantelen wat een tijdswinst betekent.  De radio speelt. De zetels zijn tot op de draad versleten, kapot en toch… alle luxe van de wereld, want de auto rijdt. . Het is einde juni en voetbalperiode wereldbeker 2002 en dat blijkt belangrijk. De man begrijpt geen woord Engels, zoals ik verwacht. Ik laat hem mijn briefje zien en geef hem de naam van het Hotel ‘Scandic’. Vooruit met de geit. Er volgt een rit tegen de tijd, in zigzag over de banen, elk westers verkeersreglement negerend, naar de betere wijk van Pietari. (Gelukkig ben ik niet bang aangelegd en ben ik ook geen hartlijder). De rit duurt zowat een kwartier, maar we zijn niet sprakeloos gebleven. Met duimen, vingers, armen, ogen en geluid, praten we over voetbal. Mijn belangstelling voor voetbal is niet echt groot, en ik heb de laatste dagen helemaal niet meer gevolgd, want ik ben al een hele week onderweg in Zweden en Finland.. Dus ik weet van toeten noch blazen. Toch begrijp ik dat de Belgen, Rusland hebben verslagen en nog enkele andere uitslagen van de andere landen. (maar die ben ik nu al vergeten hé).

Ineens schiet de taxi van de grote baan af en schuift een brede parking op. We zijn aan het hotel. Een toffe gast die chauffeur, hij zet zijn kramikkelijke taxi vlak naast een pracht van een limousine, met geblindeerde ramen. Je kunt de tegenstelling zo voor je ogen zien. Ik betaal de overeengekomen prijs graag. Ik heb een prachtige rit achter de rug.

Het is mooi weer, warm en aan de ingang van het hotel staan zeker een tiental mensen buiten. Maatpakheren staan een beetje verbluft het hele gebeuren in ogenschouw te nemen: klasse hotel, grote parking, prachtige Mercedessen, Audi’s en BMW’s , een oogverblindende limousine en een kadaver van een Taxi, waaruit een baardige, beetje landloperachtige, grijzende vent uitstapt, zijn rugzak over de schouder gooiend naar de ingang van het hotel loopt. Ik kijk even achterom naar het beeld en glimlach naar de verbaasde toeschouwers en wuif nog even naar de grijnslachende chauffeur.

Ik zou 2 nachten in dit hotel blijven, uiteraard ’s nachts, want tijdens de dag heb ik veel te belopen.

Via de receptie krijg ik een map van Pietari, met duidelijk overzicht van de stations, metro en degelijke dingen meer. Eigenlijk weet ik nu pas waar ik ben. Ik zie een brochure van een ballet en heb niet geaarzeld, ze spelen Giselle van Adan, prachtig stuk, beschrijving volgt enkele alinea’s later.

Intussen heb ik de tijd gevonden om mijn alfabet te vervolledigen, want dat heb ik nodig, al is het alleen maar om de straatnamen te kunnen lezen. Alle metrostations zijn juweeltjes uit de tsarentijd, de rijkdom is duidelijk aanwezig; Elk station is anders en lijkt te concurreren om het mooist. De roltrappen zijn stijlvol en indrukwekkend steil, diep of hoog, naargelang waar je staat. In de brochure lees ik dat een soort abonnementkaartje goedkoop is en zo kon ik, het telkens aanschuiven om een kaartje te kopen, vermijden.

Metrostation ‘Puskin’; Er is een lange rij aanschuivenden en mijn (b)engelengeduld wordt danig op de proef gesteld. Hoe leg je aan een loketbediende uit, dat je een kaartje wil kopen voor 20 ritten, als je geen jota verstaat van wat wordt gezegd en dat is dus ook wederkerig. Ik heb reeds ervaring in dergelijke situaties en gelukkig is de brochure 2-talig in nieuw Russisch en Engels. Maar blijkbaar kent de bediende alleen maar Cyrillisch. De rij aan het loket is echt te lang en ik stapt er uit, met mijn handen in mijn haar. Na een tijdje vind ik de controlepost, laat haar de brochure zien en duidt aan wat ik wilde bereiken. Niks verstaan, maar ze pakt mijn arm vast en wuift met de andere hand naar iemand in de menigte en er ontploft een onverstaanbare roep: ‘hgdopllt’. Een blonde schim komt uit de groep, en met zijn drieën gesticulerend neemt de blonde Russische schone van zekere ouderdom, mij bij de arm en trekt me mee naar het loket, alle wachtende terug passerend. Er is geen gemor. Een onverstaanbaar over en weer gepraat, en ja hoor, hier komt het kaartje, zelfs met magneetstrip, onder het loketraam door. Nu nog de prijs. Niks verstaan. Uiteindelijk neemt de schoonheid haar portefeuille en toont een briefje van 100 roebel.

Haha, Ik neem dus hetzelfde briefje uit mijn zak en krijg nog wat spaargeld terug. Alles bijeengerekend ben ik daar toch ruim een kwartier bezig geweest om een metrokaartje te kopen.

Puskin metrostation, is op wandelafstand van het hotel. Een vijftal minuten wandelen door een park, naar een gesloten ex- Puskinmuseum, nu cinema. Er is een speelterrein voor de kleinen en banken genoeg om te zonnebaden; Voor het metrostation zijn hamburger -, snoep - en bierkraampjes. Een dwarreling van mensen rond de in - en uitgang van de Metro. Kiosken en kleine winkeltjes in de buurt, met kleding en allerhande. Meestal tweedeklasse kleding, zeker niet het chique westerse gedoe. Ik weet zeker dat mijn kleding eerder nog negatief uitviel tegenover het merendeel van de bevolking.

Op weg naar het centrum van de stad. Newsky Prospekt: een grote laan van ongeveer 4km door de stad, begint aan de rivier de Neva. Het meest fascinerende deel lag allemaal bijeen op het beginpunt  Je zou kunnen zeggen dat het centrum 1km lang en 500m breed is. Het bestaat uit: het grote museum Hermitage, theaters, kerken, standbeelden, stadspoorten, fort. Bij het binnen bekijken van al deze monumentale kerken en musea, komt de rijkdom maar eerst naar buiten, ongekende schoonheid. Ik heb Rome nooit gezien, maar ik vrees dat Pietari de tegenpool is van de Roomse rijkdom. Marmer, mozaiek en kunstwerken vullen de kerken en paleizen van vloer tot plafond.

Als ik naar de prachtige kerk van de ‘Verrezen Christus’ kijk, is er geen centimeter is zichtbaar van de ondergrond op de muren van de kerk ‘de Verrezen Christus’. Ik ben door al deze musea gelopen met open mond en veel te vluchtig, gezien mijn tijdsgebrek. Ik heb opgemerkt dat de Orthodoxe kerken allen 7 torens hebben, symboliserend de 7 goede werken van barmhartigheid.

Newsky Prospekt. De tweede dag neem ik de metro, die uitkomt in het winkelcentrum van Pietari (zoiets als onze shopping centers). Dit magazijn is ook een aaneenschakeling van kleine winkeltjes allerhande. De kant van de straat (Newsky) heeft een lengte van ongeveer 200m op het eerste verdiep van een lange paleizenrij. Zo lijkt het van buiten toch; Ik heb eerst geen aandacht voor de grootsheid van dit shoppingcentrum. Als ik denk: oh, hier is het einde, draait de gang rechtsaf en kijk ik in een nieuwe gang waarvan het einde niet zo onmiddellijk zichtbaar is. De winkeltjes benemen de totale breedte, geschat op 50 meter; Ik heb een volledig uur gewandeld tussen allerlei snuisterijen van kleding, parfum, souvenirs, noem maar op, voor de betere klasse van Pietari. Een volledig vierkant, ongeveer één km geschat. Door een geopend raam zie ik de grote binnenplaats, ingepalmd door andere gebouwen (waar je eigenlijk niets mag van zien). Via enkele verwaarloosde open poorten in de zijstraten kan ik een blik werpen op de aanwezige armoede achter de rijke façades.

Op mijn twee beschikbare dagen heb ik gewandeld, van heel vroeg ‘s morgens tot heel laat ’s avonds. Het is ook lang licht, slechts enkele uurtjes schemering na zonsondergang. Ik dwarrel door de stad, zie rijk en arm, heb gegeten is propere restaurantjes, waar we in het westen huiverig en pas na verzamelde moed en gezelschap zouden binnengaan, omdat ze vuil lijken in onze ogen. Heerlijk! Meestal weet ik niet wat ik gegeten heb, gezien de taal. De prijs was de enige leesbare aanduiding. Sorry dat ik de gerechten en smaken niet kan beschrijven. (is misschien voorzichtiger ook), zou afschuwwekkend kunnen zijn vergeleken met onze gewoonten; maar ik ben er niet van doodgegaan. (nog niet!)

In de armere delen van de stad, zie je ook regelmatig, mooi geklede mannen en vrouwen met een fles sterke drank (bier meestal) in hun handen, open en regelmatig drinkend. Allen zijn ze dronken en of radeloos zwervend, onderweg van of naar het werk. Zij worden steevast gevolgd  door een op korte maar toch genoeg afstandhoudend sloddervosserig oud vrouwtje, met een grote glasachtig klinkende netzak, die soms zwaar over de straatstenen sleept. Zij verzamelt de lege flessen, die achteloos voorbij vliegen in de struiken. Sommige mannen en vrouwen, zijn het zo gewoon dat ze op voorhand afspraken (blijkbaar) maken zodat de vrouwtjes slaafs volgen, waar ook de zich legende fles naartoe gaat. Die lege flessen brengen  dan weer statiegeld op bij de winkel.

De straat oversteken is gelijk aan een poging tot zelfmoord. Zoals ik bij de taxi reeds beschreven heb, rijdt iedereen zigzaggend. Een rood licht is alleen maar rood, als een voetganger, bij groen licht zijn voet van het trottoir durft te zetten. Dan stopt de eerste auto, omdat je hem het rijden belemmert. Heb echter weinig botsingen gezien. Men kan wel niet ‘hard’ rijden. Deels wegens de drukte, deels omdat de auto dat niet haalt. Fiks met mijn armen zwaaiend heb ik meermaals de straten overgestoken, mijn ogen goed gebruikend om aanstormend gevaar te kunnen ontwijken.

Laatste avond, op weg naar de Hermitage en het daaraan verbonden Theater. Een avondvullend programma met ballet, heb ik nog nooit meegemaakt, maar de Russen zijn daar goed in. De studenten oefenen bijna dag en nacht, denk ik. De voorstelling is dus ook uitgevoerd door studenten, die in de vakantieperiode oefenen. Twee à drie dagen per week is er een voorstelling, telkens een ander programma en andere uitvoerders. En soms ook een ander theater. Zo komt iedereen aan bod.

Het is niet zo dat je kunt zien waar de ingang is van het theater. Er is geen aanduiding, geen nummer. Als je geluk hebt zie je iemand voor jou binnengaan daar waar je denkt dat de ingang is. Ik loop een gang door tot aan een houten tafel, die als onthaal dient. Er is geen aanduiding maar hoogstwaarschijnlijk is het de suppoost.

Ik geef hem het kaartje, want dat heb ik, via het  hotel op voorhand ontvangen en betaald. En nu? Achter de man is een muur, dus naar boven langs een oude marmertrap, en dan plots kom ik op de eerste verdieping voor een deur. Iemand vertelt ons (intussen is er nog een Zwitsers-Amerikaans koppel, met schoonmoeder binnengekomen) dat we veel te vroeg zijn (hooguit een half uur). Wist ik ook, want de kaarten zijn niet genummerd en zaal vol is vol, spijtig dan. De Zwitserse vrouw is degelijk geïnteresseerd in Pietari, zij is gekleed alsof ze mee op het podium mocht staan, ik in mijn gewone plunje. Ik moet toegeven dat het haar niet afschrikte, integendeel, we hebben fijn gepraat. Haar man hangt er zo maar bij en maakt zich verdienstelijk door drinken te halen. Hij is heel vriendelijk en ik heb de indruk dat hij deze avond zijn vrouw een verrukkelijk cadeau heeft gegeven. Wij gaan ook als eerste een plaats innemen en mevrouw, wil absoluut op de eerste rij stoelen zitten, wat ik resoluut afwijs. De derde rij os geschikter. Gelukkig luistert ze naar mij, hoewel ik hoe dan ook op de derde rij zou plaatsgenomen hebben. Zij spreekt honderd uit over Pietari en wat ze al gezien heeft. Zij leidt in Zwitserland een reisorganisatie.Nu goed, de muzikanten komen stilaan binnen, opeengepakt in de kleine orkestbak. De vrouw is zo verrukt van de omgeving, het magnifieke toneeldoek, dat naar boven oprolt, dat ze zweeg; (heb jij ooit al die ervaring gehad)? Het ballet zelf, Giselle, is ook mooi, uitbeelding met mimiek en muziek. Ik heb de vrij korte inhoud van het stuk in het Engels gauw doorgenomen, maar eigenlijk spreekt de mimiek, beweging en muziek boekdelen. Een boeiende avond is het geworden, en aldus onvergetelijk in mijn geheugen gegrift. Ik ben nadien langzaam naar het hotel gewandeld, te voet, om heel de omgeving te laten inwerken: de stad, de rivier, het ballet, de muziek, de mens.

’s Anderdaags, metro, noordstation, trein naar Helsinki. (ik heb mijn retourticket ook gekocht in Helsinki). Het treinstel is nu van Russische makelij en doet sterk denken aan de Orient-express. Een mooie trein, iets minder komfort dan de Finse, maar hij mag er wel zijn. Geen drinken of eten meer onderweg en aan de grens een grondige controle. Iedereen op de gang gestuurd, sommige valiezen moeten open, Er wordt onder de banken gekeken en op plaatsen, waar mogelijk weet ik wat te vinden zou kunnen zijn.

Ik kom na een halve dag terug aan het hotel en mijn wagen, die er vrij goed gevoed uitziet. Misschien denkt hij: oei de rust is uit.